Ιουλιανό ημερολόγιο

Το Ιουλιανό Ημερολόγιο που αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα αλλά είναι έργο του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη, προσδιορίζει τη διάρκεια του ηλιακού έτους 365 μέρες εκτός από τα δίσεκτα έτη, τα οποία διαρκούν 366, καθώς προστίθεται στο Φεβρουάριο μια επιπλέον ημέρα, ο οποίος πλέον έχει 29 ημέρες αντί για 28.

Στο Ιουλιανό ημερολόγιο κάθε θετικό έτος διαιρούμενο με το 4 είναι δίσεκτο. Τα αρνητικά χρόνια είναι δίσεκτα εάν διαιρούμενα με το 4 αφήνουν υπόλοιπο 3. Οι ημέρες στο ημερολόγιο αυτό θεωρούνται ότι αρχίζουν τα μεσάνυχτα. Δίσεκτο λοιπόν, ονομάζεται ένα έτος κατά το οποίο προσμετράται μια παραπάνω ημέρα, (εικοσιτετράωρο), με σκοπό τη διόρθωση σφαλμάτων που προκαλούνται από τον μη ακριβή υπολογισμό της διάρκειας της ημέρας, πλήρους περιστροφής της Γης, στην μέτρηση του ηλιακού έτους.

Το πρόβλημα του Ιουλιανού Ημερολογίου είναι ωστόσο ότι η πραγματική διάρκεια του ηλιακού έτους είναι κάτι λιγότερο από 365,25 ημέρες. Η μικρή αυτή διαφορά δεν γίνεται φυσικά αισθητή μέσα σε λίγα χρόνια, με τον καιρό όμως οδήγησε σε προβάδισμα του ημερολογίου από τον πραγματικό χρόνο (τροπικό ημερολόγιο). Δέχθηκε αρκετές τροποποιήσεις μέχρι να πάρει την τελική του μορφή το 8 μ.Χ. Το επεξεργάστηκαν Έλληνες αλεξανδρινοί αστρονόμοι με επικεφαλής τον Φλάβιο και τον Σωσιγένη. Συγκρινόμενο με την πραγματική διάρκεια του ηλιακού τροπικού έτους των 365,24219878 ημερών, προκύπτει συσωρευτικά ένα σφάλμα μιας ημέρας κάθε 128 χρόνια (το Ιουλιανό καθυστερεί σε σχέση με το ηλιακό).

Ο Ορθόδοξος κόσμος εξακολουθούσε να χρησιμοποιεί το Ιουλιανό. Από τις ορθόδοξες χώρες πρώτη που αποδέχτηκε το νέο αυτό ημερολόγιο ήταν η Ρωσία το 1917. Ακολούθησαν και οι υπόλοιπες σλαβικές χώρες, αφήνοντας την Ελλάδα μόνη της, η οποία χρησιμοποιούσε ακόμα το Ιουλιανό ημερολόγιο. Στις 16 Φεβρουαρίου 1923 και η Ελλάδα ακολούθησε τις υπόλοιπες Ορθόδοξες χώρες, αλλά το υιοθέτησε ως πολιτικό και όχι ως θρησκευτικό, παρουσιάζοντας πολλά προβλήματα.

Ο Έλληνας έχει συνδυάσει τους εορτασμούς της Επανάστασης του 1821 με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Με αυτόν τον συνεορτασμό φανερώνεται με έμφαση η θεία βουλή και ευλογία προς την Επανάσταση και τη σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους. Εκείνη την χρονιά γιορτάστηκαν ξεχωριστά, προκαλώντας την δυσαρέσκεια του Ελληνορθόδοξου ποιμνίου.

Μια εύλογη λύση ήταν να διορθωθεί το Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο και δέχτηκε η Ελλάδα. Όμως με αυτήν την κίνηση διαφώνησαν οι υπόλοιπες Ορθόδοξες χώρες. Μετά από μια Σύνοδο που έλαβε χώρα το 1924 αποφασίστηκε ότι οι Ορθόδοξες Εκκλησίες θα ακολουθούν το Ιουλιανό ημερολόγιο, είτε αυτό είναι το παλιό είτε το διορθωμένο. Ανάλογα με την παρούσα κατάσταση θα συνεορτάζονται τα Χριστούγεννα ανάμεσα στο διορθωμένο Ιουλιανό και το Γρηγοριανό ημερολόγιο μέχρι το 2800. Η κατάσταση αυτή έχει χωρίσει κατά κάποιο τρόπο την Ορθοδοξία σε δύο.

Γρηγοριανό ημερολόγιο

To Γρηγοριανό Hμερολόγιο, είναι το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται τώρα στον Δυτικό κόσμο. Είναι μια παραλλαγή του ιουλιανού ημερολογίου, και θεσπίστηκε από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ', από τον οποίο πήρε το όνομά του, στις 24 Φεβρουαρίου του 1582.Το Γρηγοριανό ημερολόγιο επινοήθηκε γιατί σύμφωνα με το Ιουλιανό, η εαρινή ισημερία μετατοπιζόταν κατά μία μέρα κάθε 128 χρόνια, γεγονός μη επιθυμητό. Έτσι, αντικαταστάθηκε από το Γρηγοριανό, σύμφωνα με το οποίο η εαρινή ισημερία μετατοπίζεται κάθε 3.300 χρόνια περίπου.

 Διαφορές Γρηγοριανού και Ιουλιανού ημερολογίου:

Το Ιουλιανό Ημερολόγιο που αποδίδεται στον Ιούλιο Καίσαρα αλλά είναι έργο του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη, προσδιορίζει τη διάρκεια του ηλιακού έτους σε 365,25 ημέρες. Για να μην υπάρχουν ελλιπείς ημέρες (0,25) θεωρείται ότι κάθε έτος διαρκεί 365 μέρες εκτός από τα δίσεκτα έτη, τα οποία διαρκούν 366, καθώς προστίθεται στο Φεβρουάριο μια επιπλέον ημέρα, ο οποίος πλέον έχει 29 ημέρες αντί για 28. Δίσεκτο θεωρείται κατά το Ιουλιανό Ημερολόγιο κάθε τέταρτο έτος (365 ημέρες * 3 έτη + 366 μέρες = 1461 ημέρες. 1461 ημέρες / 4 έτη = 365,25 ανά έτος). Ως πρακτικός κανόνας καθιερώθηκε να θεωρούνται δίσεκτα τα έτη, ο αριθμός των οποίων διαιρείται ακριβώς διά του 4 (2004, 2008, 2012 κλπ.). Το πρόβλημα του Ιουλιανού Ημερολογίου είναι ωστόσο ότι η πραγματική διάρκεια του ηλιακού έτους είναι κάτι λιγότερο από 365,25 ημέρες. Η μικρή αυτή διαφορά δεν γίνεται φυσικά αισθητή μέσα σε λίγα χρόνια, με τον καιρό όμως οδήγησε σε προβάδισμα του ημερολογίου από τον πραγματικό χρόνο (τροπικό ημερολόγιο): Το 16^ο αιώνα η εαρινή ισημερία απείχε 10 ημέρες από την προβλεπόμενη ημερομηνία στο Ιουλιανό Ημερολόγιο. Τη λύση στο πρόβλημα δίνει από το 1582 μ.Χ. το λεγόμενο Γρηγοριανό ημερολόγιο, το οποίο πήρε το όνομά του από τον πάπα Γρηγόριο VIII που το έφερε σε ισχύ. Το Γρηγοριανό ημερολόγιο παραλλάσσει το Ιουλιανό κατά το ότι σε διάστημα 400 χρόνων αφαιρεί 3 ημέρες του Ιουλιανού Ημερολογίου. Πρακτικά το επιτυγχάνει με το να θεωρεί ως δίσεκτα μόνο εκείνα τα έτη αιώνων, που διαιρούνται ακριβώς δια του 400. Έτσι, ενώ κατά το Ιουλιανό Ημερολόγιο τα έτη 1700, 1800, 1900, 2000 είναι όλα δίσεκτα, κατά το γρηγοριανό ημερολόγιο είναι μόνο το έτος 2000 δίσεκτο (366 ημέρες) διότι μόνο αυτό διαιρείται ακριβώς δια του 400. Με τον τρόπο αυτό η μέση διάρκεια του έτους, όπως προκύπτει από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, προσεγγίζει ακριβέστερα το τροπικό έτος.

Το Γρηγοριανό ημερολόγιο βελτιώνει την προσέγγιση του Ιουλιανού ημερολογίου για τη διάρκεια του έτους, παραλείποντας 3 επιπλέον ημέρες σε αντίστοιχα δίσεκτα έτη στη διάρκεια 400 ετών (αυτά που διαιρούνται με το 100 κι όχι με το 400).

Σε επίπεδο χιλιετιών, το Γρηγοριανό ημερολόγιο μένει πίσω αρκετά γρήγορα, επειδή η επιβράδυνση της περιστροφής της Γης επιμηκύνει τη διάρκεια της μέσης ημέρας ενώ το έτος διατηρεί μια πιο σταθερή διάρκεια. Η ισημερία θα συμβεί νωρίτερα από τώρα σε δεδομένο έτος στο μέλλον, περίπου ημέρες. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που το Γρηγοριανό ημερολόγιο μοιράζεται με κάθε ημερολόγιο βασισμένο σε κανόνες. Ωστόσο θα λέγαμε πως ένα ημερολόγιο βασισμένο στις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων θα ήταν πρακτικά μη υλοποιήσιμο.

Πηγές: βικιπαίδεια, άρθρο 'Ιουλιανό και Γρηγοριανό ημερολόγιο'

Ο μήνας & το Σεληνιακό ημερολόγιο

Edvard Munch, "Σεληνόφως"

Ο μήνας είναι μια μονάδα χρόνου που χρησιμοποιείται στα ημερολόγια, η οποία επινοήθηκε και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Μεσοποταμία. Ως φυσική περίοδος σχετίζεται με την κίνηση της Σελήνης.

Οι λέξεις Μήνας και Σελήνη είναι σε πολλές γλώσσες συγγενείς λέξεις. Στην ελληνική, η λέξη «μήνας» προέρχεται από τη «Μήνη» που είναι η επίσημη ονομασία της Σελήνης κατά τις πρώτες και τελευταίες ημέρες της φάσεώς της όπου λαμβάνει φαινομενικό σχήμα δρεπανοειδές (κοινώς μισοφέγγαρο).

Η παραδοσιακή ιδέα για τον μήνα ως μονάδα μέτρησης του χρόνου, προέκυψε με τον κύκλο της Σελήνης. Από διάφορες ανασκαφές έχει συναχθεί το συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι μέτρησαν τις μέρες σε σχέση με τις φάσεις της Σελήνης ήδη από την παλαιολιθική εποχή.

Οι μήνες, με βάση την περίοδο της τροχιάς της Σελήνης, εξακολουθούν να αποτελούν τη βάση πολλών ημερολογίων ακόμα και σήμερα, αν και χρησιμοποιούνται κυρίως -ανεξάρτητα από τον κύκλο της σελήνης- για να υποδιαιρούν το χρόνο.

Αστρικός μήνας

Η περίοδος της τροχιάς της Σελήνης, όπως ορίζεται σε σχέση με την ουράνια σφαίρα (με σημείο αναφοράς τους απλανείς αστέρες) ονομάζεται αστρικός μήνας επειδή είναι ο χρόνος που χρειάζεται το φεγγάρι για να επιστρέψει σε μια δεδομένη θέση ανάμεσα στα αστέρια. Ο χρόνος αυτός είναι 27,321661 ημέρες (27 ημέρες, 7 ώρες, 43 λεπτά και 11,5 δευτερόλεπτα). Αυτός ο τύπος του μήνα παρατηρήθηκε από τους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής, της Ινδίας και της Κίνας με τον εξής τρόπο: χώρισαν τον ουρανό σε 27 ή 28 σεληνιακούς «οίκους», έναν για κάθε μέρα του μήνα, που προσδιορίζονται από τον εξέχοντα (πιο λαμπερό) αστέρα στην περιοχή.

Συνοδικός μήνας

Η περίοδος που χρειάζεται για από την εμφάνιση μιας συγκεκριμένης φάσης της Σελήνης μέχρι την επόμενη ίδια εμφάνισή της ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η μέση διάρκεια της περιφοράς της Σελήνης σε σχέση με τη νοητή γραμμή που ενώνει τον Ήλιο και τη Γη.

Ενώ το φεγγάρι βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη, η Γη προχωρά στην τροχιά της γύρω από τον Ήλιο. Μετά την ολοκλήρωση του αστρικού μήνα της Σελήνης, πρέπει να προχωρήσει λίγο περισσότερο για να φτάσει στη νέα θέση που να έχει την ίδια γωνιακή απόσταση από τον Ήλιο όπως φαίνεται από τη Γή. Έτσι, ο συνοδικός μήνας είναι μεγαλύτερος από τον αστρικό: Η μακροπρόθεσμη μέση διάρκεια του συνοδικού μήνα είναι 29,530589 ημέρες (29 ημέρες, 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,9 δευτερόλεπτα).

Σεληνιακό ημερολόγιο

Το σεληνιακό ημερολόγιο είναι ένα ημερολόγιο που βασίζεται στους κύκλους των φάσεων της σελήνης. Σε ένα ηλιακό έτος υπάρχουν περίπου 12 συνοδικοί μήνες. Η περίοδος αυτή (354,37 ημέρες) αναφέρεται μερικές φορές ως σεληνιακό έτος. Το σεληνιακό έτος διαφέρει από το ηλιακό (τροπικό) έτος κατά 11 έως 12 ημέρες. Έτσι, έρχεται πίσω στην θέση που είχε σε σχέση με το ηλιακό έτος και τις εποχές περίπου κάθε 33 χρόνια.

Ηλιοσεληνιακό ημερολόγιο

Το ηλιοσεληνιακό ημερολόγιο είναι ένα ημερολόγιο στο οποίο οι ημερομηνίες εξαρτώνται από τη φάση της σελήνης αλλά υπάρχει μέριμνα να συμβαδίζουν με τις εποχές του ηλιακού έτους.

Οι μήνες, όπως και στο σεληνιακό ημερολόγιο, καθορίζονται από τις φάσεις της σελήνης. Στα περισσότερα ηλιοσεληνιακά ημερολόγια κάθε έτος πρέπει να αποτελείται από ακέραιο αριθμό μηνών, οπότε τα περισσότερα έτη έχουν δώδεκα μήνες, αλλά κάθε δεύτερο ή τρίτο χρόνο προστίθεται ένας ακόμα μήνας για να διατηρείται ο συγχρονισμός με το ηλιακό έτος.

Για να προσδιοριστεί πότε θα πρέπει να εισαχθεί ένας εμβόλιμος μήνας, κάποια ημερολόγια βασίζονται στην άμεση παρατήρηση (όπως η κατάσταση της βλάστησης ή το εκλειπτικό μήκος του ηλίου) ενώ σε κάποια άλλα έγιναν προσπάθειες για την δημιουργία προκαθορισμένων υπολογιστικών κανόνων.

Στη δεύτερη περίπτωση, η διάρκεια ενός μήνα συνήθως εναλλάσσεται μεταξύ 29 και 30 ημερών με βάση την προσέγγιση ότι δύο διαδοχικοί συνοδικοί μήνες διαρκούν περίπου 59 ημέρες. Ο μήνας ορίζεται αντίστοιχα ως ημιτελής (ή «κοίλος») και πλήρης.

Η πιο κοινή λύση στο πρόβλημα του εμβόλιμου μήνα είναι ο λεγόμενος Μετωνικός κύκλος, ο οποίος εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι 235 συνοδικοί μήνες ισοδυναμούν με περίπου 19 τροπικά έτη. Ωστόσο, ένα τέτοιο ημερολόγιο θα παρασυρθεί σε σχέση με τις εποχές περίπου κατά 1 ημέρα κάθε 200 χρόνια.

Τα προβλήματα στη δημιουργία αξιόπιστων ηλιοσεληνιακών ημερολογίων μπορούν να εξηγήσουν γιατί τα ηλιακά ημερολόγια (που οι μήνες τους δεν εξαρτώνται καθόλου από τις φάσεις της Σελήνης) τα οποία στηρίζονται μόνο στη φαινόμενη κίνηση του ήλιου στον ουρανό, έχουν αντικαταστήσει τα σεληνιακά ημερολόγια για πολιτική χρήση στις περισσότερες κοινωνίες.

Πηγή: el.wikipedia.org, en.wikipedia.org